Dokumenty, niezbędne do zawarcia związku małżeńskiego przez cudzoziemców w Polsce. Problemy i wyzwania

Podczas zajęć położymy szczególny nacisk na kwestie praktyczne dotyczące stosowania wybranych przepisów głównych aktów prawnych w kwestii zawarcia małżeństwa takich jak: Kodeks rodzinny i opiekuńczy, prawo prywatne międzynarodowe, ustawa o aktach stanu cywilnego, prawo o cudzoziemcach (w kontekście legalności pobytu), konwencje międzynarodowe. Omówimy wpływ zagranicznych orzeczeń i decyzji na treść aktów małżeństwa. Przeanalizujemy najczęściej pojawiające się sytuacje, a także nietypowe przypadki. Szkolenie poprowadzi praktyk, wieloletni zastępca kierownika USC, która podzieli się licznymi przykładami, pochodzącymi z własnego doświadczenia zawodowego oraz dobrymi rozwiązaniami, zaakceptowanymi przez organy kontrolne.

• Przedstawienie wybranych zagadnień dotyczących problematyki zawarcia związku małżeńskiego z cudzoziemcem. Wskazanie najczęstszych problemów i kontrowersji.
• Poprawa jakości stosowania przepisów, uniknięcie nieprawidłowości w bieżącej pracy i w przypadku kontroli.
• Analiza przypadków i wybranego orzecznictwa w zakresie tematyki zajęć.
• Omówienie najczęściej pojawiających się błędów, możliwość konsultacji kwestii problemowych.
• Uzyskanie odpowiedzi na wiele wątpliwości w postępowaniu o zawarcie małżeństwa z cudzoziemcem, m.in.:
  • Jak ocenić i sprawdzić prawdziwość dostarczonych dokumentów?
  • Jak sobie radzić, jak badać, co zrobić w przypadku wystąpienia negatywnych przesłanek uznania rozwodu, separacji?
  • Jakie wymogi formalne obowiązują w przypadku zawarcia małżeństwa za granicą?
  • Które z dokumentów (orzeczenia, zaświadczenia, rozstrzygnięcia, decyzje) wymagają uznania?
  • Czy orzeczenie organu państwa obcego podlega uznaniu?
  • Kogo dotyczy Konwencja Haska?
  • Co to są rozwody administracyjne? Jakie podstawowe elementy muszą być zawarte w akcie notarialnym orzekającym rozwód lub separację?

1. Procedura zawarcia małżeństwa z cudzoziemcem:

• Wymagane dokumenty (w zależności od obywatelstwa i statusu pobytowego).
• Tłumaczenia przysięgłe i legalizacja dokumentów (apostille, poświadczenie konsularne).
• Sprawdzenie zdolności prawnej do zawarcia małżeństwa.
• Oświadczenie o braku przeszkód prawnych.
• Ustalanie tożsamości i legalności pobytu.
• Małżeństwo konkordatowe vs cywilne.
• Warsztat: analiza dwóch przypadków ( z wcześniejszym rozwodem zagranicznym).

2. Najczęstsze problemy i kontrowersje. Brak dokumentów z kraju pochodzenia:

• Fałszywe dokumenty lub brak apostille.
• Próby zawarcia fikcyjnych małżeństw.
• Zgoda sądu w przypadku braku zdolności prawnej.
• Problemy językowe – udział tłumacza przysięgłego.

3. Wpisanie małżeństwa zawartego za granicą

• Transkrypcja aktu małżeństw.
• Wymogi formalne.
• Tłumaczenia i legalizacja dokumentów zagranicznych.

4. Uznawanie zagranicznych dokumentów, mających wpływ na treść aktu małżeństwa:

• Lex generalis – art. 24 ustawy prawo o aktach stanu cywilnego –a lex specialis.
• Art. 72 ust. 3 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego z 29 września 1986 r.- art. 108 ust. 1 ustawy p.a.s.c. z 28 listopada 2014 r. –porównanie treści obu norm prawnych. Co jest nowego w obecnym stanie prawnym?
• Dokumenty, które wymagają uznania (orzeczenia, zaświadczenia, rozstrzygnięcia, decyzje). Omówienie katalogu dokumentów i różnic między nimi.
• Uznanie z mocy samego prawa orzeczeń, rozstrzygnięć: uznanie automatyczne, kiedy i na jakiej podstawie może być zastosowane?
• Omówienie sytuacji, kiedy strona musi wystąpić o rozstrzygnięcie do sądu powszechnego? Czy orzeczenie organu państwa obcego podlega uznaniu lub nie?
• Skuteczność obcych orzeczeń według Kodeksu postępowania cywilnego, przesłanki uznania orzeczeń zagranicznych, zmiany wprowadzone od 2 lipca 2009 r. Omówienie poszczególnych, wymaganych dokumentów.
• Negatywne przesłanki uznania rozwodu, separacji, adopcji, ustalenia płci w KPC.
• Klauzula porządku publicznego – omówienie jej znaczenia.
• Uznawanie orzeczeń zagranicznych (rozwód, separacja) a przepisy ustawy Prawo prywatne międzynarodowe.
• Bruksela 2a (2bis)- zasady uznania orzeczeń zagranicznych.
• Bruksela 2 ter – omówienie zmian, jakie wprowadziła umowa w stosunku do poprzednich uregulowań.
• Dokumenty, jakie musi otrzymać kierownik USC do uznania orzeczenia zagranicznego według zapisów umów międzynarodowych.
• Odpis orzeczenia a poświadczony odpis orzeczenia. Różnice, pomiędzy odpisem orzeczenia, wyrokiem, decyzją, a poświadczonym odpisem takiego dokumentu. Kto może poświadczyć odpis? Czy jest to odpowiednia forma, jaka jest wymagana przepisami prawa do dokonania zmiany treści aktu stanu cywilnego.
• Konwencja Haska –przeszkoda czy ułatwienie? Kogo dotyczy? Zasady wprowadzone konwencją.
• Umowy dwustronne (bilateralne), łączące Polskę z państwami należącymi do UE –omówienie najważniejszych umów łączących Polskę z innymi krajami.
• Umowy dwustronne łączące Polskę z państwami spoza UE.
• Odmowa wpisania wzmianki dodatkowej –omówienie sposobu postępowania przez kierownika USC w przypadku, kiedy nie jest organem właściwym do dokonania czynności na podstawie orzeczenia organu państwa obcego.
• Co to są rozwody administracyjne? Omówienie podstawowych elementów, jakie muszą być zawarte w akcie notarialnym orzekającym rozwód lub separację.

Kierownicy i pracownicy urzędów stanu cywilnego

Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego w Szczecinie, wieloletni praktyk. Absolwentka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji. Od 2002 roku związana z samorządem. W latach 2013-2023 zastępca kierownika USC w Szczecinie. Od 2013 roku zajmuje się tematyką zagranicznych dokumentów, mających wpływ na treść aktów stanu cywilnego. Uczestniczyła w licznych szkoleniach oraz warsztatach, mających na celu poszerzenie wiedzy z zakresu uznawania zagranicznych orzeczeń.