Finansowanie ochotniczych straży pożarnych w orzecznictwie Regionalnych Izb Obrachunkowych – wybrane zagadnienia praktyczne z perspektywy skarbnika gminy

Ochotnicze Straże Pożarne są jednym z filarów bezpieczeństwa przeciwpożarowego w Polsce.  Działają praktycznie w każdej gminie w Polsce, biorąc na siebie ciężar realizacji zadań gmin jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa pożarowego lokalnej społeczności. Z tego tytułu prawo nakazuje finansować OSP gminom, które niosą główny ciężar finansowania ochotniczych straży pożarnych na swoim terenie.

Przepisy o finansowaniu ochotniczych straży pożarnych nie są łatwe w stosowaniu z racji na ich lakoniczność, niedookreśloność oraz rozproszeniu w różnych aktach prawnych. Podstawowy akt prawny w zakresie funkcjonowania i finansowania ochotniczych straży pożarnych jakim jest ustawa o ochronie przeciwpożarowej nie daje odpowiedzi na wszystkie pojawiające się w praktyce pytania. Wiele kwestii takich jak zakres i sposoby finansowania OSP, kwestie dotowania OSP, ekwiwalentu za udział w działaniach ratowniczych jest na bieżąco wyjaśnianych w orzecznictwie sądów, wojewodów, regionalnych izb obrachunkowych, urzędów skarbowych, krajowej izby odwoławczej itd.

Orzecznictwo w zakresie finansowania OSP należy czytać integralnie i wnikliwie z racji na pojawiające się w nim rozbieżności i prezentacje w nim czasami sprzecznych i wykluczających się tez, zapatrywań i poglądów. Sprzeczność orzeczeń różnych lokalnych oddziałów jak np. regionalne izby obrachunkowe ma negatywny wpływ na ujednolicenie praktyk funkcjonowania i finansowania ochotniczych straży pożarnych w Polsce. Sprzeczności te prowadzą do lokalnych kontrowersji, niepewności w stosowaniu prawa, a czasami prowadzą do sporów na niwie sądowej. Mogą też przyczynić do realnego zaburzenie świadczenia usług samorządowych na rzecz lokalnych obywateli.

Jednym z takich przykładów jest niedawna sprawa zatrudniania kierowców i konserwatorów ochotniczych straży pożarnych przez gminy. W tym zakresie Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku wydała kontrowersyjne stanowisko, które podważyło ponad dwudziestoletnią, ogólnopolską, przez nikogo nie kwestionowaną praktykę. Spotkało się to z reakcją Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Stanowisko RIO Gdańsk spowodowało realne wątpliwości w urzędach gmin oraz zagroziło bezpieczeństwu przeciwpożarowemu w samorządach gminnych.

dr Dariusz P. Kała, ekspert w zakresie finansowania OSP

 

O finansowaniu ochotniczych straży pożarnych, do której zapraszamy skarbników oraz przedstawicieli regionalnych izb obrachunkowych będziemy rozmawiali podczas III Krajowego Kongresu Forów Skarbników 11-12 maja. Zapraszamy.